Οι Έλληνες ομογενείς στα Βαλκάνια - προβλήματα και προοπτικές


ΥΠΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Αρχική Το καταστατικό του συλλόγου μας και άλλα έγγραφα Σαρακατσάνικα σοια και παρατσούκλια στη Βουλγαρία Άλλα σαρακατσάνικα site Το κονάκι μας στη Βουλγαρία Σύλλογος Σαρακατσαναίων Ν. Έβρου Σύλλογος Σαρακατσάνων Ελευθερίου - Κορδελιού "Ο Σταυραετός" Θεσσαλονίκη Σύνδεσμος Σαρακατσαναίων Ν. Λάρισας	Οι Έλληνες ομογενείς στα Βαλκάνια - προβλήματα και προοπτικές (Ομιλία του Δημήτρη Γαρούφα - δικηγόρος - συγγραφέας, Α΄ Αντιπρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, στην ημερίδα των εκ Βουλγαρίας Σαρακατσαναίων στη Θέρμη, 8 Οκτωβρίου 2004) Με τις κοσμογονικές αλλαγές που έγιναν μετά το 1989 και την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στις γειτονικές μας χώρες έπαυσαν οι διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή και δόθηκε η δυνατότητα επαφών με τους λαούς των γειτονικών χωρών αλλά και η δυνατότητα στους λαούς των χωρών αυτών να εκφράσουν και να διεκδικήσουν την εθνική καταγωγή τους. ΄Ετσι στα Βαλκάνια το ρολόι της ιστορίας έδειξε να ξαναγύρισε εκατό χρόνια πίσω με εθνικούς ανταγωνισμούς, δημιουργία κρατιδίων με εθνικά, θρησκευτικά η φυλετικά κριτήρια και τις αναπόφευκτες συγκρούσεις που μερικές φορές υποκινήθηκαν η εξυπηρετούσαν και σχέδια μεγάλων δυνάμεων. Σ΄ αυτήν την περίοδο δόθηκε η δυνατότητα και σε πληθυσμούς Ελληνικής καταγωγής των βαλκανικών χωρών να εκδηλωθούν, να διεκδικήσουν την ταυτότητά τους και να επιδιώξουν σύνδεση με την πατρίδα- Ελλάδα. Επισημαίνω ότι κατά ευτυχή ιστορική συγκυρία η Ελλάδα βρέθηκε σε πλεονεκτική θέση με την έννοια ότι αυτή την περίοδο ήταν η μοναδική χώρα της περιοχής ταυτόχρονα μέλος της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και του ΝΑΤΟ, με σταθερούς δημοκρατικούς θεσμούς και καλή οικονομική κατάσταση εν σχέσει με τους γείτονες που βρίσκονταν στα όρια εξαθλίωσης και με ανάγκη νέων θεσμών. Η χώρα μας ορθά κατ΄ αρχήν ξεκαθάρισε ότι επιδιώκει όπως οι Ελληνικές μειονότητες αποτελέσουν όχι σημείο τριβής αλλά γέφυρα φιλίας ανάμεσα στην Ελλάδα και τις χώρες όπου ζουν, αλλά παράλληλα δεν ετοίμασε πρόγραμμα στήριξης αυτών των πληθυσμών ώστε να μείνουν στις χώρες που ζούσαν απολαμβάνοντας συγχρόνως των ελευθεριών που εγγυώνται οι διεθνείς συνθήκες ,με Ελληνικά σχολεία και δυνατότητες ανάδειξης τους σε εκσυγχρονιστικό-πρωταγωνιστικό ρόλο στις χώρες που ζούσαν. Λόγω έλλειψης αυτού του προγράμματος, οι ομογενείς ήλθαν στη χώρα μας μαζί με τους οικονομικούς μετανάστες προσδοκώντας ένα καλύτερο αύριο. ΄Ετσι ερήμωσε η Β.΄Ηπειρος όπου υπήρχε συμπαγής Ελληνικός πληθυσμός ενώ και μεγάλο μέρος των Βλαχοφώνων της Αλβανίας εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα .Αντίθετα για τους ομογενείς από τη Βουλγαρία που υπήρχε πρόβλεψη από την αρχή για παροχή διευκολύνσεων για ενασχόλησή τους με το εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών υπήρξαν καλύτερα αποτελέσματα με την έννοια ότι ένα μέρος των ομογενών ασχολούνται με το εμπόριο και τις επιχειρήσεις με καλά αποτελέσματα αλλά και εδώ δεν υπήρξε πρόγραμμα που θα τηρούνταν με συνέπεια για να φέρει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρω ότι ήμουν στις αρχές της δεκαετίας του 90 από τους εισηγητές της άποψης για παροχή υποτροφιών σε παιδιά ομογενών που θα σπούδαζαν σε Ελληνικά ΑΕΙ και μετά τις σπουδές τους θα επέστρεφαν στις χώρες τους για να διαδραματίσουν ένα ευρύτερο ρόλο. Αυτό λειτούργησε με μερική επιτυχία στη Βουλγαρία όπου ήδη μερικοί από τους αποφοίτους Ελληνικών ΑΕΙ είναι διευθυντικά στελέχη Ελληνικών επιχειρήσεων στη Βουλγαρία αλλά δυστυχώς το πρόγραμμα εγκαταλείφθηκε από την Ελληνική πολιτεία και τα τελευταία 2-3 χρόνια ελάχιστα παιδιά ομογενών έρχονται για σπουδές στην Ελλάδα ενώ και αυτοί που έρχονται υποχρεούνται στην καταβολή διδάκτρων... Δεν υπήρξε πρόγραμμα διδασκαλίας της Ελληνικής γλώσσας στις Βαλκανικές χώρες παρά το ότι υπήρχε διάθεση για εκμάθηση της γλώσσας και από μη ομογενείς πολίτες των γειτονικών χωρών και για τον επιπρόσθετο λόγο ότι μ΄αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν να πετύχουν καλύτερους όρους πρόσληψης σε εταιρίες Ελλήνων επιχειρηματιών που κατέχουν πολύ σημαντικό μερίδιο στην Αλβανία, Σκόπια και Βουλγαρία. Δεν υπήρξε επίσης μέριμνα για χορήγηση κάποιας ταυτότητας δηλωτικής της Ελληνικής εθνικής καταγωγής των ομογενών μας με εξαίρεση τους Βορειοηπειρώτες στους οποίους δόθηκε το Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Ομογενούς τριετούς διάρκειας ενώ στους Σαρακατσάνους της Βουλγαρίας υπήρχε καταγραφή μέσω των συλλόγων τους ,εγγραφή σε προξενικούς καταλόγους και χορήγηση βίζας μεγαλύτερης διάρκειας για παραμονή στη χώρα κλπ. Σήμερα στις γειτονικές βαλκανικές χώρες οι ΄Ελληνες ομογενείς είναι οργανωμένοι σε πολιτιστικούς συλλόγους και σε κάποιες από τις χώρες αναδείχθηκαν σε σημαντικούς κοινωνικούς η οικονομικούς παράγοντες αλλά εξακολουθεί να υπάρχει η φοβία της Ελληνικής πολιτείας για κάποια επίσημη αναγνώριση με το φόβο ότι ίσως υπάρξουν τριβές στις σχέσεις με τις διπλανές χώρες. Σήμερα υπάρχουν νέα δεδομένα ενόψει του γεγονότος ότι η Βουλγαρία και Ρουμανία από 1-1-2007 θα είναι μέλη της Ε.Ε ενώ και οι άλλες χώρες επιδιώκουν ενταξιακή πορεία ,γεγονός που έχει ως προαπαιτούμενο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, νομίζω ότι μπορούν να υπάρξουν καλύτερες μέρες για τους ομογενείς μας που παρέμειναν στις γειτονικές χώρες Αρκεί η Ελληνική πολιτεία να υλοποιήσει συγκεκριμένο σχέδιο πολιτικής. Τι πρέπει να γίνει: Α) Κατ αρχήν μόνιμος στόχος πρέπει να είναι η διατήρηση των Ελλήνων ομογενών στις γειτονικές χώρες όπου πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ως γέφυρα φιλίας μεταξύ Ελλάδας και των χωρών που ζουν. Χρειάζεται πλαίσιο στήριξης των πόλεων που ζουν με προγράμματα της Ε.Ε, αδελφοποιήσεις με αντίστοιχες Ελληνικές πόλεις κλπ .ώστε οι τοπικές κοινωνίες να θεωρούν προνόμιο την παρουσία Ελλήνων ομογενών. Β) Πρέπει να δημιουργηθεί ίδρυμα η φορέας διδασκαλίας της Ελληνικής γλώσσας και προβολής του Ελληνικού πολιτισμού στις γειτονικές χώρες, κάτι αντίστοιχο του Γαλλικού Ινστιτούτου, του Ινστιτούτου Γκαίτε κλπ. με παραρτήματα σε όλες τις μεγάλες Βαλκανικές πόλεις για να μπορούν να μαθαίνουν την Ελληνική γλώσσα και οι ομογενείς αλλά και πολλοί άλλοι πολίτες των χωρών αυτών με μακροπρόθεσμα άριστα αποτελέσματα για την Ελλάδα. Γ) Να δοθούν υποτροφίες για προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές παιδιών ομογενών σε Ελληνικά ΑΕΙ. Ενδεικτικά αναφέρω ότι η εξαθλιωμένη Ρουμανία δίνει 65 υποτροφίες το χρόνο σε παιδιά βλαχοφώνων από Σκόπια για σπουδές στη Ρουμανία αλλά η ευημερούσα Ελλάδα δίνει μόνο 5 υποτροφίες…κι΄αυτό γίνεται και στην Αλβανία και σε άλλες χώρες .Είναι απαράδεκτο στα Ελληνικά ΑΕΙ να αναγκάζονται οι ομογενείς να πληρώνουν δίδακτρα για να σπουδάσουν και να δίνονται υποτροφίες μόνο σε αλλογενείς. Δ)Να δοθεί το Ειδικό Δελτίο Ταυτότητος Ομογενούς σε όλους τους ομογενείς μας στις Βαλκανικές χώρες και σε όσους διαμένουν στην Ελλάδα διευκολύνσεις μέσω προγραμμάτων του ΟΑΕΔ για πρόσληψη σε επιχειρήσεις Ε)Να υλοποιηθούν προγράμματα κατάρτισης των ομογενών μας στις γειτονικές χώρες και να τους παρασχεθεί η τεχνογνωσία συμμετοχής και υλοποίησης προγραμμάτων της Ε.Ε που αρχίζουν να υλοποιούνται σε όλες αυτές της χώρες για να δοθεί η δυνατότητα οικονομικής στήριξης και δημιουργίας επιχειρήσεων από αυτούς. ΣΤ) Να συνειδητοποιήσουμε ότι μεγάλο μέρος των ομογενών που εργάζονται 10-15 χρόνια στην Ελλάδα δεν πρόκειται να επιστρέψουν πίσω γιατί τα παιδιά τους μιλούν μόνο την Ελληνική γλώσσα, έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην Ελληνική κοινωνία και γι΄ αυτό μετά από έλεγχο κάποιων στοιχείων πρέπει να δίνεται η Ελληνική υπηκοότητα. Είναι λάθος να πιστεύουν μερικοί ότι η μη χορήγηση υπηκοότητας θα τους αναγκάσει να επιστρέψουν πίσω διότι όπως εξελίχθηκε η ζωή τους είναι αναγκασμένοι πλέον να ζήσουν μέσα στο Ελλαδικό κράτος Παράλληλα πρέπει να εξετασθεί η δυνατότητα χορήγησης της Ελληνικής υπηκοότητας σε όλους τους ομογενείς υπό προϋποθέσεις κι ΄αφού αποκλεισθεί ο κίνδυνος εκδίωξης η απώλειας περιουσιακών δικαιωμάτων από τις χώρες όπου ζουν. Κάποιες γειτονικές χώρες το κάνουν κι΄ έτσι η Βουλγαρία εγκρίνει ετησίως περίπου 5.000 αιτήσεις πολιτών από την ΠΓΔΜ για κτήση Βουλγαρικής υπηκοότητας χωρίς αυτό να επιφέρει διατάραξη σχέσεων .Αυτό μπορεί να γίνει με τη διασφάλιση ότι δεν θα αποτελέσει αιτία εκδίωξης από πάτριες εστίες και πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής διασφαλίζει από αυτό τον κίνδυνο. ΄Εχω επισκεφθεί όλες τις Βαλκανικές χώρες κατ΄ επανάληψη, έχω συζητήσει με πολλούς ομογενείς σε όλες τις χώρες και μπορώ να πω ότι γνωρίζω από πρώτο χέρι τα προβλήματα που βιώνουν σε κάθε χώρα και τις προοπτικές που διαγράφονται. Αβίαστα μπορώ να πω ότι δεν υπήρξε από την Ελληνική πλευρά ούτε γνώση του θέματος ούτε η χάραξη κάποιας πολιτικής αποτελεσματικής που θα διέσωζε και θα αναδείκνυε τον Ελληνισμό των Βαλκανίων σε σταθεροποιητικό ρόλο στην περιοχή. Υπήρξαν αναμφίβολα καλές πρωτοβουλίες από φορείς της Ελλάδας αλλά αυτές δεν εντάσσονταν σε συγκεκριμένο σχέδιο και ήταν αποσπασματικές κι΄ έτσι δεν έφεραν τα ανάλογα αποτελέσματα. Σήμερα χρειάζεται η χάραξη μιας πολιτικής που θα λαμβάνει υπ ΄όψιν τις εξελίξεις και το πλαίσιο που διαμορφώθηκε την τελευταία δεκαπενταετία, την Ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής ,τον αναβαθμισμένο ρόλο ης Ελλάδος στην περιοχή, το γεγονός ότι 3.500 Ελληνικές επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται στα Βαλκάνια, το όραμα ανάδειξης της Θεσσαλονίκης σε Βαλκανικό Μητροπολιτικό Κέντρο, και την επιθυμία πολλών κατοίκων των γειτονικών κρατών να μάθουν την Ελληνική γλώσσα. Πολλά μπορούν να γίνουν πέρα από όσα ενδεικτικά ανέφερα αλλά χρειάζεται όραμα και στρατηγική , χρειάζεται οι εκάστοτε ασκούντες την εξουσία στην Ελλάδα να έχουν ανοικτούς ορίζοντες στη σκέψη και τη δράση τους Ομιλία του Ευριπίδη Μακρή